6. روغن تخم کتان کاژان (120 میلی لیتر)

تاریخچه و گیاهشناسی:

کتان یا بَزرَک یکی از قدیمی‌‌ترین محصولات زراعی است؛ شواهد نشان می‌دهند که کشت این گیاه به هزاران سال قبل ⁽¹⁾ (حدود 10 هزار سال قبل از میلاد مسیح) برمی‌گردد. ⁽²⁾ بین سال‌های 4000 و 2000 سال قبل از میلاد مسیح، کشت کتان در خاورمیانه و کشورهای هم مرز با دریای مدیترانه پیشه‌ای رایج شد. ⁽²⁾ کتان از دوران باستان در سرزمین‌های ساحلی مدیترانه، آسیای صغیر، مصر، الجزایر، تونس، اسپانیا، ایتالیا، یونان ⁽¹⁾ و چین کشت می‌شده است. ⁽²⁾ منشأ این گیاه مشخص نیست؛ عده‌ای آن را بومی نواحی بین خلیج فارس و دریای خزر و سیاه می‌دانند و برخی دیگر منشأ آن را به هند نسبت می‌دهند. ⁽¹⁾ کاربرد اولیه کتان هم مورد بحث است. براساس شواهد باستان‌شناسی، می‌گویند که ابتدا از الیاف ساقه کتان استفاده می‌کردند. ⁽³⁾ 

امروزه، در سراسر دنیا کتان بیشتر به منظور بهره‌برداری از روغن ⁽¹⁾ و لعابِ ⁽⁴⁾ دانه‌ها و الیاف ساقه کشت می‌شود. ⁽¹⁾ کانادا بالاترین سطح زیر کشت و تولید کتان را دارد. پس از آن، چین، ایالات متحده آمریکا، هند و اتحادیه اروپا قرار دارند. ⁽³⁾

این گیاه براساس ویژگی‌های زراعی و کاربرد به سه نوع تقسیم می‌شود: کتان روغنی، کتان فیبری و کتان روغنی- فیبری. ⁽⁵⁾ واریته‌هایی که برای مصرف انسانی پرورش داده می‌شوند با واریته‌هایی که برای تولید فیبر پرورش داده می‌شوند متفاوتند. ⁽⁶⁾ برخی منابع، برای تخم کتانی که مصرف انسانی خوراکی دارد از عبارت Flaxseed و برای تخم کتانی که مصرف صنعتی دارد از عبارت Linseed استفاده می‌کنند. ⁽²⁾ معمولاً برای مصرف انسانی، از تخم کتان به صورت کامل، آسیاب شده، روغن تخم کتان و تخم کتان تا حدی چربی‌زدایی شده استفاده می‌کنند. ⁽⁷⁾

 نام گیاه شناسی گیاه کتان، Linum usitatissimum است. ⁽¹⁾ نام جنس گیاه یعنی Linum از واژه‌ سلتی lin به معنای «نخ» گرفته شده و نام گونه آن، usitatissimum (که توسط لینه نامگذاری شده) به معنای «بسیار مفید» است. این نام مستقیماً به کاربردهای گوناگون این گیاه و اهمیت آنها در دوران باستان اشاره دارد؛ ⁽⁸⁾ از الیاف این گیاه در نساجی، از دانه‌اش برای استخراج روغن و از کنجاله‌اش برای غذا استفاده می‌کردند. ⁽¹⁾

کتان، گیاه معجزه‌آسای طبیعت است. امروزه، این دانه روغنی را به عنوان یک سوپرفود می‌شناسند ⁽¹⁾ و تقاضا برای آن افزایش یافته است چون علاوه بر اینکه دارای پروفایل مواد مغذی منحصر‌به‌فرد (به ویژه اسید چرب اُمگا -3، لیگنان‌ها و فیبر) است، ⁽⁹⁾ فواید فراوانی هم برای سلامتی دارد. ⁽¹⁾ در سال 2005، در ایالات متحده حدود 200 محصول غذایی و مراقبت شخصی جدید حاوی کتان یا اجزاء تشکیل‌دهنده کتان به بازار معرفی شدند؛ این امر نشان می‌دهد محصولات بر پایه کتان بالاترین ظرفیت رشد را در بازار سوپرفودها دارند. 

خواص روغن تخم کتان

کاهش التهاب مفاصل